Boykot kavramının kökeni, 1880 yılında İrlanda’da yaşanan bir olaya dayanmaktadır.
Son zamanlarda sıkça karşımıza çıkan boykot kelimesinin/kavramının kökenleri 1880 yılında İrlanda’da yaşanan bir olaya dayanmaktadır. Bu yazımızda dünyanın birçok dilinde benzer telaffuza sahip kelimenin ortaya çıkış hikayesini sizlerle paylaşacağız. Fakat, isterseniz kelimenin ortaya çıkış hikayesinden önce sözlük anlamını hep birlikte hatırlayalım.
Boykot Ne Demek?
Britannica Sözlüğüne göre, “adil olmadığı düşünülen uygulamaları protesto etmek için iş, ekonomik, siyasi veya sosyal ilişkilerde uygulanan boykot, toplu ve örgütlü dışlama” anlamına gelmektedir.
Türk Dil Kurumu’nun sözlüğüne ise kelimenin anlamı şu şekilde verilmiştir:
“Bir işi, bir davranışı yapmama kararı alma.
Bir kimse, bir topluluk veya bir ülkeyle amaca ulaşmak için her türlü ilişkiyi kesme”
Boykot Kelimesinin Tarihsel Kökeni
Modern dünyada sıkça karşımıza çıkan boykot kelimesi/kavramı, son günlerde Türkiye gündeminin de ilk sırasında yer alıyor. Farklı ülkelerden birçok insan veya topluluk çeşitli sebeplerden dolayı bir şeyleri, bazı grupları ve ülkeleri boykot etmektedir.
Boykot, güç dengesinin eşit olmadığı durumlarda şartları eşitlemeye çalışmak için başvurulan bir yöntemdir. Etkili uygulanması halinde muktedirlere karşı yaptırım gücü olan bir silaha dönüşebilmektedir.
1880 yılında İrlanda’nın County Mayo bölgesinde hasat mevsimi verimli geçmemiştir. Bunun sonucunda bölgedeki İngiliz toprak ağası Lord Erne’nin hakimiyetindeki toprakları kiralayan çiftçiler, geçinmek ve tarla kiralarını ödemek için yeterli birikimi yapamamıştır.
Lord Erne, çiftçilere toprak kirası için yüzde 10 indirim önerse de; çiftçiler en az yüzde 25 kira indirimi için ısrar etmiştir. Bu anlaşmazlık durumunun ardından Lord Erne adına çalışan Yüzbaşı Charles Boycott, kiralarını ödemeyen çiftçileri topraklarından tahliye etmeye başlamıştır.
Bunun üzerine dönemin İrlanda milliyetçi devrimci liderlerinden Charles Stewart Parnell, çiftçilere ve bölge halkına şiddete başvurmak yerine Yüzbaşı Boycott ve Lord Erne’i toplumdan dışlamalarını tavsiye etmiştir.
İrlanda’nın isyanlarla dolu tarihinde önemli bir yere sahip olan Cork şehri hakkında bilgi edinmek için Cork Şehri: İrlanda’nın Gizli Başkenti başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Parnell’in tavsiyesine uyan bölge halkı, Yüzbaşı Boycott’la ilişkilerini tamamen kesmiştir. Evindeki işçiler çalışmayı bırakmış; esnaf ürün satmamış; postacılar mektuplarını dağıtmayı reddetmiştir. Toplumsal dışlamanın başarıyla uygulanmasının ardından Yüzbaşı Boycott bir sonraki yıl hasatı kaldıracak işçi dahi bulamamıştır.
County Mayo’da yaşanan bu durum kısa sürede kulaktan kulağa yayılmıştır. New York Tribune Gazetesi olayı ilk kez haberleştiren medya kuruluşu olmuştur. Ardından aynı olaya sayfalarında yer veren The Times Gazetesi, organize izolasyon ifadesinin karşılığı olarak “boycott” kelimesini kullanmıştır.
County Mayo’da İrlandalı köylülerin toprak ağasına karşı giriştikleri bu eylem, birçok ülkede gazete haberleriyle geniş kitlelere yayılmıştır ve feodallere karşı direniş gösterenlere örnek olmuştur.
Günümüzde Boykot
Günümüzde boykot kavramı çeşitli sebeplerle kullanılmaya devam etmektedir. 2025 yılında dünya çapında devam eden en büyük boykot hareketi; İsrail’in Filistin topraklarında gerçekleştirdiği katliamlar sonrası İsrail menşeli ürünlere karşı dünya çapında gerçekleştirilen kampanyadır.
Son haftalarda ise Türkiye’de İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından CHP Lideri Özgür Özel, iktidara yakın ticari kuruluşlara karşı boykot çağrısında bulunmuştur. Gelinen son aşamada; Türkiye’de eğitim gören üniversite öğrencileri, 2 Nisan 2025 Çarşamba günü için Türkiye genelinde boykot çağrılarında bulunmuş ve CHP Lideri Özel de üniversite öğrencilerinin bu çağrılarına destek vererek ikinci büyük boykot eylemi için kitlelerinin 1 günlük alışverişe ara vermeleri konusunda çağrılarda bulunmuştur.
Bir yanıt yazın