Halloween, dünya çapında kutlanan ve özellikle Batı kültürlerinde büyük bir yer tutan bir bayramdır. Fakat bu geleneğin kökenlerine inildiğinde, asıl çıkış noktası olarak İskoçya, Galler ve İrlanda’da hakim olan Kelt kültürüne dayandığı görülmektedir. Halloween’in tarihçesinde İrlanda’nın çok önemli bir yeri vardır. Türkçeye Cadılar Bayramı olarak geçmiş olan bayram; günümüzde her ne kadar popüler kültür ve kapitalist piyasanın satış politikalarıyla harmanlanmış olsa da; gerçek Halloween kültürü İrlanda’daki geleneklere dayanmaktadır.
İrlanda’nın kültürel ve tarihsel anlamda kendine özgü bir çok özelliği bulunmaktadır. Bunlardan birisi de İrlanda adasında hiç yılan bulunmamasıdır. İrlanda adasında neden hiç yılan bulunmadığı hakkında bilgi edinmek için Neden İrlanda’da Yılan Bulunmuyor? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Halloween’in Anlamı ve Çıkış Hikayesi
Halloween, kelime olarak “All Hallows’ Eve” yani “Azizler Gecesi” anlamına gelir. Hristiyan inancına göre, 1 Kasım Azizler Günü (All Saints’ Day) olarak anılır ve Halloween, bu dini bayramın arifesinde kutlanır. Ancak bu kutlamanın kökenleri çok daha eskiye, Kelt kültürüne kadar uzanır.
Keltler, milattan önce 2. yüzyılda İrlanda, İskoçya ve Britanya’nın büyük bir kısmında yaşayan bir halktı. Bu halk Pagan inancını benimsemişti. Onların inançlarına göre, 31 Ekim gecesi Samhain Festivali adı verilen bir ritüel gerçekleştirilirdi. Samhain, Keltlerin yeni yılı olarak kabul edilen bir dönemdi ve bu zamanda ölülerin ruhlarının dünyaya geri döndüğüne inanılırdı. Bu ruhlar, bir yıl boyunca öldükleri yerde hapis kaldıktan sonra yaşayanların dünyasına geri dönerlerdi. Dolayısıyla, bu gece Keltler tarafından hem kutsal hem de ürkütücü bir gece olarak görülüyordu. İnsanlar, kötü ruhları uzaklaştırmak amacıyla ateşler yakar, maskeler takar ve evlerinin kapılarına yiyecek bırakırlardı.
İrlanda Kültüründeki Yeri ve Kelt Bağlantısı
Halloween, İrlanda’da Samhain Festivalinin modern bir devamı olarak görülür. Samhain, tarım takvimine göre hasat mevsiminin sona erdiği ve kış mevsimine girildiği zamanı temsil ederdi. Bu dönemde doğa döngüsünde bir duraksama yaşanırdı ve Keltler, bu geçiş döneminin, diğer dünyaya açılan kapıların en açık olduğu zaman olduğuna inanırlardı. Bu yüzden Samhain sırasında kötü ruhları yatıştırmak için çeşitli ritüeller yapılırdı.
Bu Kelt geleneği, İrlanda’nın Hristiyanlaşmasıyla birlikte Halloween adı altında yeniden şekillendi, ancak özündeki birçok eski Kelt geleneği korunmaya devam etti. Cadılar, ruhlar, balkabağı oyma (İrlanda’da daha çok turp oyma geleneği vardı) gibi semboller hep bu eski geleneklere dayanır.
İrlanda’da Halloween’de Düzenlenen Etkinlikler
İrlanda’da Halloween hala büyük bir coşkuyla kutlanır ve bu dönemde birçok geleneksel etkinlik düzenlenir. Özellikle Dublin, Galway, Cork gibi büyük şehirlerde büyük sokak partileri, kostüm yarışmaları ve geçit törenleri yapılır. Halloween’in en büyük kutlamalarından biri Dublin’deki “Bram Stoker Festivali”dir. Bu etkinlik, ünlü İrlandalı yazar Bram Stoker’ın Dracula romanının teması etrafında düzenlenen bir festivaldir ve Halloween ruhunu en iyi yansıtan etkinliklerden biridir. Ayrıca Galway’de “Macnas Parade” adı verilen ve devasa kuklaların, büyüleyici müziklerin yer aldığı bir geçit töreni de yapılır.
Bunların yanı sıra İrlanda’nın kırsal kesimlerinde ve küçük kasabalarında da daha geleneksel Halloween etkinliklerine rastlamak mümkündür. Örneğin, çocuklar evleri ziyaret ederek “trick or treat” yapar, yani şekerleme toplarlar. İrlanda’da ayrıca “bobbing for apples” (elma kapmaca) gibi eski geleneklere dayanan oyunlar da Halloween gecesinde popülerdir. Çocuklar ve aileler, elma ve fındık dolu sepetlerle Halloween gecesini kutlarlar. Bu gelenek, Keltlerin bereket ve hasat dönemi kutlamalarına dayanır.
Bu noktada bir uyarı yapmakta fayda var. Günümüzde özellikle başkent Dublin’de Cadılar Bayramı esnasında sıkça havai fişek ve çeşitli patlayıcı maddeler kullanılmaktadır. Şehrin belirli bölgeleri çocuklar için tehlike olmaktadır.
Bunun yanı sıra o gece büyük şehirlerin birçok noktasında kostüm partileri düzenlendiği için çevrede maskeli ve çeşitli kostümlerle dolaşan çok fazla insan görülebilir. Bazı kötü niyetli kişiler bu durumdan faydalanarak maskeler ve tanınmayacak haldeki kostümlerle hırsızlık, gasp ve taciz girişiminde bulunmaktadır. Özellikle başkent Dublin’de Halloween eğlencesi için gece dışarı çıkacak olanların bunun bilince olmasında fayda vardır.
Halloween’in Kutlandığı Diğer Ülkelerle İrlanda’daki Kutlamaların Karşılaştırması
Cadılar Bayramı, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde büyük bir kültürel fenomen haline gelmiştir. Ancak İrlanda ile ABD’deki kutlamalar arasında belirgin farklar vardır. Amerika’da Halloween daha çok ticari bir festival haline gelmiştir. Yüzlerce milyon dolarlık bir sektör olan Halloween, ABD’de devasa süslemeler, kostümler ve büyük partilerle kutlanır. Özellikle çocukların “trick or treat” yapması Amerika’da daha yaygındır ve kasabalar, mahalleler bu gece için özel olarak süslenir. Büyük şehirlerde devasa geçit törenleri, televizyon programları ve kostüm yarışmaları düzenlenir.
İrlanda’da ise geleneksel bir havasını korunmaya devam eder. Kelt geçmişine dayanan ritüeller, modern etkinliklerle birleşmiştir, ancak ABD’deki kadar ticari bir yaklaşım yoktur. Ayrıca İrlanda’da Halloween kutlamaları daha çok ruhani bir yön taşır. Keltlerin ölüler dünyası ile bağlantı kurduğu inançlardan gelen bu kutlamalar, hala bir mistisizm havası içinde yapılır. Amerika’da ise bu daha çok eğlence ve ticaret merkezlidir.
Avrupa’nın diğer ülkelerinde ise Halloween daha yeni bir kutlama olarak kabul görmüştür. Örneğin Almanya ve Fransa gibi ülkelerde Halloween son birkaç on yılda yaygınlaşmış bir festivaldir. Bu ülkelerde Halloween, İrlanda ve ABD’ye göre daha az yoğun ve daha yeni bir olgu olarak kutlanır. Özellikle kıta Avrupasında Hristiyan inançlarına daha fazla vurgu yapılırken, İrlanda’da Kelt kültürünün etkisi belirgin şekilde hissedilir.
Özet Olarak
Halloween, İrlanda’nın zengin kültürel tarihinin ve Kelt geleneklerinin modern dünyaya taşınan bir yansımasıdır. Kökleri Keltlerin Samhain kutlamalarına dayanan bu festival, günümüzde hem İrlanda’da hem de dünya çapında büyük bir coşkuyla kutlanıyor. İrlanda’daki kutlamalar, Kelt mitolojisine dayanan eski geleneklerin modern eğlence anlayışıyla harmanlandığı özel bir festivaldir. Amerika ve Avrupa’daki Cadılar Bayramı kutlamalarından farklı olarak, İrlanda’da Halloween’in ruhani ve tarihsel kökleri daha derin şekilde hissedilir ve yaşanır.
Bir yanıt yazın