İrlanda Başbakanı Varadkar Neden İstifa Etti?

İrlanda Başbakanı Varadkar’ın istifasının İrlanda siyaseti üzerindeki şok etkisi devam ediyor. İrlandalı siyaset yorumcular ve uzmanlar bir yandan Leo Varadkar’ın istifasının ardından yatan sebepleri kamuoyuna açıklamaya çalışırken bir yanda da İrlanda siyasetinin yeni yol haritası hakkında öngörülerde bulunuyor.

Leo Varadkar’ın istifa haberini İrlanda Başbakanı İstifa Etti başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz

Leo Varadkar’ın hem partisi Fine Gael’in başkanlığından hem de Başbakanlık görevinden istifası sadece İrlanda’da sürpriz olarak karşılanmadı. Avrupa Birliği gündemine de beklenmedik bir gelişme olarak düşen istifa haberi; Türkiye gündeminde dahi kendine yer buldu. Fakat, istifanın yansıması ve gerekçeleri Türkiye medyasında Avrupa ve İrlanda medyasından farklı olarak ele alındı.

İrlanda Başbakanı Varadkar’ı istifa kararı almaya iten sebepleri açıklamadan önce olayın Türkiye’de ele alınış şeklini açıklamakta fayda var.

İçindekiler

Türk Medyasındaki Yansıması

İrlanda Başbakanı istifa etti — İrlanda Başbakanı istifa

Türkiye’de İrlanda Başbakanı Varadkar’ın istifası İrlanda’nın Filistin’e verdiği destekten dolayı AB ve Batı ülkeleri içerisinde hoşnutsuzluğa neden olması ve Varadkar’ın Filistin hakkındaki son konuşmasıyla bağdaştırılıyor.

Leo Varadkar, 20 Mart günü istifasını açıklamadan hemen önce St Patrick kutlamaları için planlanmış bir şekilde ABD’de bulunuyordu. St Patrick Günü’nde ABD Başkanı geleneksel oalrak İrlanda Başbakanı ağırlar ve İrlanda adına Beyaz Saray’da bir etkinlik düzenlenir. Varadkar da bu geleneksel buluşma kapsamında Beyaz Saray’da ABD Başkanı Joe Biden ile görüştü.

Varadkar, St Patrick kutlamaları esnasında Beyaz Saray’da bir de konuşma yaptı. Konuşmasında İrlandalıların tarih boyunca çektikleri açlıklardan, kıtlıktan ve zorluklardan bahsetti ve bu durumu Filistinlilerin bugün yaşadıklarıyla özdeşletirdi. Varadkar konuşmasında Filistin’de barış ve ateşkeş çağrısı yaparak İrlanda kökenli ABD Başkanı Biden’dan bu konuda destek istedi.

Bu konuşma Türk medyasında önce ”İrlanda Başbakanı’ndan ABD Başkanı’na Sitem” başlığıyla bağlamı dışına çıkarıldı. Daha sonra ise İrlanda’nın “siyonist ABD’yi rahatsız ettiği” yorumları üstüne geldi.

Türk medyasının konu hakkında düştüğü en büyük yanılgı İrlanda ile ABD arasındaki ilişkinin tarihsel ve külterel derinliği bilmemek ve iki ülke arasındaki müttefikliği gözden kaçırmaktan kaynaklı. İrlanda Başbakanı’nın konuşmasının aslı dinlenildiğinde bir sitem olmadığı hatta rahatsızlık verme isteği dahi olmadığı anlaşılacaktır.

İrlanda Başbakanı Varadkar, bu konuşmanın ardından İrlanda’ya döndü ve bir gün sonra ise istifasını açıkladı. Bu iki gelişme üst üste gelince olay, Türk medyası ve Türk kamuoyunda “İrlanda Başbakanının Yahudi lobileri tarafından al aşağı edilmesi” şeklinde yorumlandı. “Batıya çomak sokan cesur Başbakanı anında devirdiler” şeklinde İrlanda hakkında hiçbir bilgiye dayanmayan yorumlar ardı sıra geldi.

Peki İrlanda Başbakanı Varadkar Gerçekte Neden İstifa Etti?

Türkiye’deki yanlış yorumlamaların ardından İrlanda medyası ve Avrupa Basınında İrlanda Başbakanı Varadkar’ı istifaya sürükleyen gelişmeleri kısaca açıklayalım.

Leo Varadkar Fine Gael, Fianna Fail ve Green Party’den oluşan üçlü koalisyon hükümetinin Başbakanlığını yapmaktaydı. Koasliyon anlaşması gereği ilk olarak 2020-2021 yıllarında Başbakanlık yaptı. Daha sonra 2021-2022 yıllarında Başbakanlık görevini koalisyon ortağı Fianna Fail lideri Michael Martin’e bıraktı. Son olarak yine koasliyon anlaşması gereği 2023 yılı başı itibariyle Başbakanlık koltuğuna oturdu.

Ek bilgi olarak Varadkar, Fine Gael liderliğine şekildiği 2017 tarihi ile mevcut hükümetin kurulduğu son genel seçim 2020 yılına kadar da Başbakanlık görevini üstlenmişti. Özetle Varadkar 2017 yılından itibaren bir şekilde iktidar parçası olan bir lider.

İrlanda Başbakanı Varadkar’ın iktidarda olduğu süreç içerisinde yaşanan pandemi genç politikacının seçmen karşısında zayıflamaya başladığı ilk gelişme olarak kabul edilebilir. Pandemi sonrası İrlanda ekonomisinde meydana gelen çalkalantı ve enflasyonun yüzde 0.5’ten yüzde 6’ya kadar çıkması Varadkar’a ve partisine olan güveni azalttı.

Ekonomik daralmasının üstüne tekrar patlak veren konut krizi, kiraların fırlaması gibi olaylar karşısında güçlü bir çözüm sunamamış olması istifaya gelen süreçte başka bir gelişme.

Ukrayna-Rusya savaşının başlamasının ardından 20 bin Ukraynalı alınacağını duyurulmuştu. Fakat, savaşın uzaması ve diğer sebeplerden dolayı başta açıklanan

sayıdan katbekat fazla sayıda Ukraynalı sığınmacı İrlanda’ya kabul edildi. Şu İrlanda’daki Ukraynalı sığınmacıların sayısının 100 bini geçtiği düşünülüyor.

Sığınmacılar ve Sağ Hareketlerin Etkisi

Sığınmacılar için sağlanan konaklama ve diğer destekler İrlanda’da aşırı sağ hareketlerin sesinin yükselmesine sebep oldu. Aşırı sağ grupların ev krizini, sığınmacılara verilen sosyal yardımları ve İrlanda ekonomisindeki durgunluğu protesto etmeleri anketlerde Varadkar ve partisi başta olmak üzere koasliyona olan desteğin azalmasına sebep oldu.

Son olarak; İrlanda Cinsiyet Eşitliği hareketinin girişimiyle mecliste görüşülen anayasadaki aile tanımı ve kadının rollerini içeren maddelerin değiştirilmesine yönelik referandum sürecinde ve sonucunda Varadkar’ın seçmen nezlinde itibari iyice zayıflamıştı.

Anayasada ailenin temelini kadın-erkek evliliğine dayandırılması ve kadının evde üstlendiği anne rolünün anayasadan çıkarılması talebi halk tarafından yüzde 67 ve yüzde 73’lük hayır oylarıyla reddedildi. Varadkar ve partisi bu süreçte her iki madde için “yes-yes” kampanyası yürütmüştü.

İrlanda’da genel seçimlere bir yıldan az bir süre kalan ve seçim öncesi iktidar için güvenoyu anlamı taşıyan referandumun tarihi bir oranla rededilmesi Başbakanlık koltuğunda oturan Varadkar’ın geleceğini tartışmaya açmıştı.

Tüm bu gelişmelerin ardından partisi Fine Gael’in yeni bir liderle seçime gitmesinin doğru bir seçenek olduğunu söyleyen Varadkar, hem parti liderliğinden hem de Başbakanlık görevinden ayrıldı. Daha önceki röportajlarında 50 yaşında aktif siyaseti bırakacağını söyleyen Varadkar, 45 yaşında aktif siyasi hayatının sonuna yaklaşmış gibi görünüyor.

Diğer Liderleri Tepkisi Ne Oldu?

Varadkar’ın istifası İrlanda siyasetinde geniş yankı buldu. Koasliyonun büyük ortağı Fianna Fail lideri Michael Martin, koasliyonun devam edeceğini teminati verirken, Fine Gael’in yeni liderinin Başbakan olarak görev almasını destekleyeceklerini belirtti.

Koasliyonun küçük ortağı Green Party Lideri Eaoman Ryan da aynı şekilde koasliyonun Fine Gael partisiyle yapıldığını vurgulayarak yeni Fine Gael liderinin Başbakanlığını destekleyeceklerini söyledi.

Ana muhalefette bulunan Sinn Fein’in lideri Mary Lou McDonald ise, Varadkar’ın istifasını koalisyonun başarısızlığının kanıtı olduğunu öne sürdü. McDonald, yeni bir Başbakan seçilmeden ülkenin seçime gitmesi gerektiğini vurgulayarak erken seçim çağrısı yaptı. Sinn Fein partisi, şu ana kadar yapılan kamuoyu yoklamalarında birinci sırada yer alıyor.